Μαθητές, επενδύστε στις θετικές επιστήμες, για να βγούμε απο την κρίση
Του Ηλία Ε. Περάκη*
Απόφοιτοι πλέον του Λυκείου, τις επόμενες ημέρες θα αποφασίσετε για τη μελλοντική σας καριέρα και θα επιλέξετε τη σχολή που επιθυμείτε να φοιτήσετε. Φέτος θα πάρετε αυτή την κρίσιμη απόφαση εν μέσω μιας μεγάλης οικονομικής κρίσης και μιας περιρρέουσας ατμόσφαιρας αβεβαιότητας και ανασφάλειας για το μέλλον. Ομως, η οικονομική κρίση είναι μια μοναδική ευκαιρία για ένα καλύτερο μέλλον, που είναι κρίμα να πάει χαμένη.
Οι περικοπές δαπανών μπορεί να είναι αναγκαία συνθήκη για την έξοδο από την κρίση αλλά όχι και ικανή. Το μέλλον της χώρας θα καθορίσει η ανάπτυξη ή η ανυπαρξία αυτής. Η εμπειρία λέει ότι ανάπτυξη έρχεται μέσα από επιστημονική γνώση και έρευνα και πρακτική εφαρμογή αυτών. Ομως, η έρευνα ανθεί δύσκολα, μόνο μέσα σε ένα περιβάλλον αριστείας και ακαδημαϊκής ηθικής, αφού πρώτα εξασφαλιστεί η αποτελεσματική διεκπεραίωση της καθημερινότητας. Αυτό προϋποθέτει ένα σύγχρονα οργανωμένο Ιδρυμα, με απαράβατα όρια και αρχές που σέβονται όλα τα μέλη του και μια σύγχρονη κοινωνία/κράτος που κατανέμει τους διαθέσιμους πόρους, υλικούς και ανθρώπινους, με το βέλτιστο δυνατό τρόπο.
Η έρευνα είναι ένα παιχνίδι για μεγάλα παιδιά. Μερικές φορές, το παιχνίδι οδηγεί σε νέες ανακαλύψεις, νέες έννοιες, «νέα γνώση». Κάποιες φορές οδηγεί σε χρήσιμες εφαρμογές. Πολύ σπάνια, από ένα παιχνίδι προκύπτουν επαναστάσεις. Σε κάθε περίπτωση, η έρευνα αναπτύσσει ικανότητες, στα χέρια, στο μυαλό και στην καρδιά, που αποτελούν ασπίδα σε αυτά που μας απειλούν. Και βεβαίως η απρόσμενη ανακάλυψη πάντα προσφέρει μια ανεπανάληπτη χαρά. Μέσα από την έρευνα, στο πλαίσιο σύγχρονων προπτυχιακών και μεταπτυχιακών σπουδών, ο φοιτητής γίνεται παρατηρητικός, εξασκείται στην επίλυση σύνθετων προβλημάτων, αποκτά μια υγιή νοοτροπία και αναπτύσσει μια πολυπόθητη ποιότητα. Στο σημερινό αβέβαιο εργασιακό περιβάλλον ας βαρύνουν τα παραπάνω στην απόφασή σας.
Για να ευδοκιμήσει η έρευνα απαιτούνται ορισμένες προϋποθέσεις. Πάνω από όλα χρειάζονται αφοσιωμένοι άνθρωποι, με εδραιωμένα ακαδημαϊκά πρότυπα. Επιπλέον, όπως με κάθε παιχνίδι, απαιτούνται υλικά που θα αγοραστούν ή θα συναρμολογηθούν. Επομένως, μια δεύτερη προϋπόθεση είναι οι επαρκείς πόροι για επιστημονικό εξοπλισμό («το εργαλείο κάνει το μάστορα»). Τέλος, μια τρίτη προϋπόθεση είναι ένα εργασιακό περιβάλλον που εμπνέει και προάγει επιστημονικές συνεργασίες και ευγενή άμιλλα. Τέτοιο περιβάλλον εξασφαλίζεται σε ένα σύγχρονο Δημόσιο Πανεπιστήμιο, που απαλλαγμένο από αγκυλώσεις του παρελθόντος αξιολογείται και λογοδοτεί στην κοινωνία και στην επιστημονική κοινότητα. Στο Πανεπιστήμιο Κρήτης πολλοί ερευνητές κοιτούν στα μάτια τους συναδέλφους τους στα καλύτερα Πανεπιστήμια του εξωτερικού. Αυτή η επιστημονική κοινότητα προσφέρει μια ανεκτίμητη διεθνή προβολή στην Ελλάδα. Αύριο θα αποτελείται από κάποιους από εσάς.
Οπως δείχνει η εμπειρία των τεχνολογικά ανεπτυγμένων χωρών, Θετικές Επιστήμες όπως η Φυσική, η Επιστήμη Υλικών, η Χημεία και η Βιολογία αποτελούν πολύτιμα εργαλεία για την ουσιαστική ανάπτυξη. Η έρευνα και ανάπτυξη καινοτόμων υλικών θα συνεχίσει να παίζει καθοριστικό ρόλο στην αναζήτηση λύσεων, στα πιεστικά προβλήματα της σημερινής κοινωνίας, όπως η έλλειψη κρίσιμων πρώτων υλών και ενέργειας. Για παράδειγμα, η πράσινη ανάπτυξη της οικονομίας θα βασιστεί σε μια νέα γενιά «πράσινων υλικών» που ψάχνουν σήμερα οι ερευνητές και οι φοιτητές τους. Για να το πετύχουν, χρησιμοποιούν μια θεώρηση της Φύσης που συνδυάζει τη λεπτομερή γνώση της μικροσκοπικής δομής της ύλης με τη χημική σύνθεση καινοτόμων υλικών και τη βελτιστοποίηση της απόδοσής τους για προηγμένες τεχνολογικές εφαρμογές. Παράλληλα με την εμβάθυνση στην παραπάνω επιστημονική γνώση, οι Θετικές Επιστήμες αναπτύσσουν στο φοιτητή πολύτιμες σύνθετες ικανότητες, όπως η κριτική σκέψη, η αυτονομία στη μάθηση και ικανότητες συνεργασίας και επικοινωνίας. Με νεφελώδη σήμερα την επαγγελματική σας αποκατάσταση, πάρτε την απόφασή σας μέσα από μια διαφορετική οπτική γωνία, με βασικό κριτήριο τις ικανότητες/γνώσεις και την ασπίδα που θα αποκτήσετε («μάθε τέχνη κι άσ' τηνε»).
Η σημερινή οικονομική κρίση αποτελεί μια ευκαιρία για να αναπτύξετε, επιλέγοντας σωστά τις ικανότητες και τις γνώσεις που οδηγούν σε βιώσιμη ανάπτυξη. Μη ρωτάτε πώς ακριβώς θα έρθει η ανάπτυξη, θα το μάθουμε μετά από μερικά χρόνια. Τότε θα φανεί και η πραγματική αξία της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης που θα επιλέξετε σήμερα, από το πώς οι σύνθετες ικανότητες που αποκτήσατε στο τμήμα που φοιτήσατε σας βοήθησαν να χαράξετε το δικό σας δρόμο προς το μέλλον. Μπορεί ο δρόμος αυτός να έχει απρόσμενες στροφές αλλά θα τις πάρετε με σιγουριά, αν βασιστείτε στην ποιότητα που θα αποκτήσετε τώρα. Αυτή η ποιότητα αναπτύσσεται με κόπο, μέσα σε ένα σύγχρονο και οργανωμένο Πανεπιστήμιο με αρχές και αξίες που ευνοούν την αριστεία και όχι την εξυπηρέτηση προσωπικών συμφερόντων και επιδιώξεων. Το πανεπιστημιακό πτυχίο δεν είναι απλά μια πιστοποίηση γνώσεων που εξασφαλίζει επαγγελματική αποκατάσταση.
* Ο κ. Περάκης είναι καθηγητής του Τμήματος Φυσικής και πρόεδρος του Τμήματος Επιστήμης & Τεχνολογίας Υλικών του Πανεπιστημίου Κρήτης (email ilias@physics.uoc.gr).
2010-07-06
Απόφοιτοι πλέον του Λυκείου, τις επόμενες ημέρες θα αποφασίσετε για τη μελλοντική σας καριέρα και θα επιλέξετε τη σχολή που επιθυμείτε να φοιτήσετε. Φέτος θα πάρετε αυτή την κρίσιμη απόφαση εν μέσω μιας μεγάλης οικονομικής κρίσης και μιας περιρρέουσας ατμόσφαιρας αβεβαιότητας και ανασφάλειας για το μέλλον. Ομως, η οικονομική κρίση είναι μια μοναδική ευκαιρία για ένα καλύτερο μέλλον, που είναι κρίμα να πάει χαμένη.Οι περικοπές δαπανών μπορεί να είναι αναγκαία συνθήκη για την έξοδο από την κρίση αλλά όχι και ικανή. Το μέλλον της χώρας θα καθορίσει η ανάπτυξη ή η ανυπαρξία αυτής. Η εμπειρία λέει ότι ανάπτυξη έρχεται μέσα από επιστημονική γνώση και έρευνα και πρακτική εφαρμογή αυτών. Ομως, η έρευνα ανθεί δύσκολα, μόνο μέσα σε ένα περιβάλλον αριστείας και ακαδημαϊκής ηθικής, αφού πρώτα εξασφαλιστεί η αποτελεσματική διεκπεραίωση της καθημερινότητας. Αυτό προϋποθέτει ένα σύγχρονα οργανωμένο Ιδρυμα, με απαράβατα όρια και αρχές που σέβονται όλα τα μέλη του και μια σύγχρονη κοινωνία/κράτος που κατανέμει τους διαθέσιμους πόρους, υλικούς και ανθρώπινους, με το βέλτιστο δυνατό τρόπο.
Η έρευνα είναι ένα παιχνίδι για μεγάλα παιδιά. Μερικές φορές, το παιχνίδι οδηγεί σε νέες ανακαλύψεις, νέες έννοιες, «νέα γνώση». Κάποιες φορές οδηγεί σε χρήσιμες εφαρμογές. Πολύ σπάνια, από ένα παιχνίδι προκύπτουν επαναστάσεις. Σε κάθε περίπτωση, η έρευνα αναπτύσσει ικανότητες, στα χέρια, στο μυαλό και στην καρδιά, που αποτελούν ασπίδα σε αυτά που μας απειλούν. Και βεβαίως η απρόσμενη ανακάλυψη πάντα προσφέρει μια ανεπανάληπτη χαρά. Μέσα από την έρευνα, στο πλαίσιο σύγχρονων προπτυχιακών και μεταπτυχιακών σπουδών, ο φοιτητής γίνεται παρατηρητικός, εξασκείται στην επίλυση σύνθετων προβλημάτων, αποκτά μια υγιή νοοτροπία και αναπτύσσει μια πολυπόθητη ποιότητα. Στο σημερινό αβέβαιο εργασιακό περιβάλλον ας βαρύνουν τα παραπάνω στην απόφασή σας.
Για να ευδοκιμήσει η έρευνα απαιτούνται ορισμένες προϋποθέσεις. Πάνω από όλα χρειάζονται αφοσιωμένοι άνθρωποι, με εδραιωμένα ακαδημαϊκά πρότυπα. Επιπλέον, όπως με κάθε παιχνίδι, απαιτούνται υλικά που θα αγοραστούν ή θα συναρμολογηθούν. Επομένως, μια δεύτερη προϋπόθεση είναι οι επαρκείς πόροι για επιστημονικό εξοπλισμό («το εργαλείο κάνει το μάστορα»). Τέλος, μια τρίτη προϋπόθεση είναι ένα εργασιακό περιβάλλον που εμπνέει και προάγει επιστημονικές συνεργασίες και ευγενή άμιλλα. Τέτοιο περιβάλλον εξασφαλίζεται σε ένα σύγχρονο Δημόσιο Πανεπιστήμιο, που απαλλαγμένο από αγκυλώσεις του παρελθόντος αξιολογείται και λογοδοτεί στην κοινωνία και στην επιστημονική κοινότητα. Στο Πανεπιστήμιο Κρήτης πολλοί ερευνητές κοιτούν στα μάτια τους συναδέλφους τους στα καλύτερα Πανεπιστήμια του εξωτερικού. Αυτή η επιστημονική κοινότητα προσφέρει μια ανεκτίμητη διεθνή προβολή στην Ελλάδα. Αύριο θα αποτελείται από κάποιους από εσάς.
Οπως δείχνει η εμπειρία των τεχνολογικά ανεπτυγμένων χωρών, Θετικές Επιστήμες όπως η Φυσική, η Επιστήμη Υλικών, η Χημεία και η Βιολογία αποτελούν πολύτιμα εργαλεία για την ουσιαστική ανάπτυξη. Η έρευνα και ανάπτυξη καινοτόμων υλικών θα συνεχίσει να παίζει καθοριστικό ρόλο στην αναζήτηση λύσεων, στα πιεστικά προβλήματα της σημερινής κοινωνίας, όπως η έλλειψη κρίσιμων πρώτων υλών και ενέργειας. Για παράδειγμα, η πράσινη ανάπτυξη της οικονομίας θα βασιστεί σε μια νέα γενιά «πράσινων υλικών» που ψάχνουν σήμερα οι ερευνητές και οι φοιτητές τους. Για να το πετύχουν, χρησιμοποιούν μια θεώρηση της Φύσης που συνδυάζει τη λεπτομερή γνώση της μικροσκοπικής δομής της ύλης με τη χημική σύνθεση καινοτόμων υλικών και τη βελτιστοποίηση της απόδοσής τους για προηγμένες τεχνολογικές εφαρμογές. Παράλληλα με την εμβάθυνση στην παραπάνω επιστημονική γνώση, οι Θετικές Επιστήμες αναπτύσσουν στο φοιτητή πολύτιμες σύνθετες ικανότητες, όπως η κριτική σκέψη, η αυτονομία στη μάθηση και ικανότητες συνεργασίας και επικοινωνίας. Με νεφελώδη σήμερα την επαγγελματική σας αποκατάσταση, πάρτε την απόφασή σας μέσα από μια διαφορετική οπτική γωνία, με βασικό κριτήριο τις ικανότητες/γνώσεις και την ασπίδα που θα αποκτήσετε («μάθε τέχνη κι άσ' τηνε»).
Η σημερινή οικονομική κρίση αποτελεί μια ευκαιρία για να αναπτύξετε, επιλέγοντας σωστά τις ικανότητες και τις γνώσεις που οδηγούν σε βιώσιμη ανάπτυξη. Μη ρωτάτε πώς ακριβώς θα έρθει η ανάπτυξη, θα το μάθουμε μετά από μερικά χρόνια. Τότε θα φανεί και η πραγματική αξία της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης που θα επιλέξετε σήμερα, από το πώς οι σύνθετες ικανότητες που αποκτήσατε στο τμήμα που φοιτήσατε σας βοήθησαν να χαράξετε το δικό σας δρόμο προς το μέλλον. Μπορεί ο δρόμος αυτός να έχει απρόσμενες στροφές αλλά θα τις πάρετε με σιγουριά, αν βασιστείτε στην ποιότητα που θα αποκτήσετε τώρα. Αυτή η ποιότητα αναπτύσσεται με κόπο, μέσα σε ένα σύγχρονο και οργανωμένο Πανεπιστήμιο με αρχές και αξίες που ευνοούν την αριστεία και όχι την εξυπηρέτηση προσωπικών συμφερόντων και επιδιώξεων. Το πανεπιστημιακό πτυχίο δεν είναι απλά μια πιστοποίηση γνώσεων που εξασφαλίζει επαγγελματική αποκατάσταση.
* Ο κ. Περάκης είναι καθηγητής του Τμήματος Φυσικής και πρόεδρος του Τμήματος Επιστήμης & Τεχνολογίας Υλικών του Πανεπιστημίου Κρήτης (email ilias@physics.uoc.gr).
2010-07-06
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου